Vol. 1, No. 6 May 2006

The First Provincial Conference on Aklanon History, Culture and Society was held at the 2nd Floor, Capt. Gil M. Mijares Bldg., 19 Martyrs St., Kalibo, Aklan, on April 20-21, 2006 with its theme: “In Search of the Akeanon Identity: Digging the Past, Understanding the Present and Mapping the Future. “

This conference is part of the 50th celebration of independence of Aklan from Capiz.

About 70 participants attended this historic conference. The participants were mostly public school teachers from the municipalities of Aklan.

Those who read their papers were:

Prof. John E. Barrios. Aclan Begins: Pagkonstrak it (H)istorya it Umpisa it Banwa it Kalibo;

Marcela Reyes Tinagan. Kalibo Santo Nino Ati-Atiha Festival;

Atty. Ronquillo C. Tolentino. Politics and Journalism: The Aklan Experience;

Rev. Fr. Arnaldo U. Crisostomo. Roman Catholism and the Aklanon Society;

C. R. Hilario, L. A. Rico, E. T. Biray and E. L. Gonzales. The Pangayaw it Boracay: A Migration Study;

Melchor F. Cichon. The Renaissance of Aklanon Literature;

Rikki M. Mijares. Towards a Distinct Aklanon Theater;

Sumra de la Cruz-Rojo. Aklanon Visual Arts: Its Styles and Subjects & Social Context;

Nynn Arwena G. Tamayo. Akeanon Women Writers and Their Works: A Socio-Economic and Political Perspective.

Ms. Cherry Mae Teodosio on campus journalism

Mr. Alphonsus D. Tesoro on the role of Local Government Units on folk theaters.

The conference was enriched with the comments shared by Msgr. Adolfo P. Depra and Mrs. Lorna M. Quimpo.

Aside from giving the Opening Remarks, Mrs. Anna India delaCruz-Legaspi also read her paper on pineapple fiber industry in Aklan.

Meanwhile, the Editor found the following Aklanon literary pieces. These can give light to the tradition of Aklanon literature:

Manyas, Peping Tansinko. Tagiposuon Nga Hueowaran. Daeang Rizal, Kalibo, Capiz. 1926. 26p. (Photo-copy). In this novellete, one can see the oldest Aklanon translation of the Philippine National Anthem. It was written by Mr. Manyas.

Reyes, Gabriel M. Toning. Mandurriao, Iloilo, 1925. 35p. (Photo-copy)

Tente Undoy. Mga Bilisad-on ni Tente Undoy. San Juan, Rizal, Kalantiaw Publications, Inc. 37p. (Photo-copy)

***********
While I was attending the above mentioned conference in Kalibo, I met two young Aklanon poets: Antoniño F. Tolentino and Rocky Abello. Both are award winning poets.

Antoniño F. Tolentino is a teacher at Kalibo Sun Yat Sen School. He has been writing poems since college. His works have been published in the Aklan Collegian, the school paper of his college. He was once the first prize winnner in written category of the UP in the Visayas' Bigkas Binalaybay. He edits the Hala Birada, a weekly newspaper circulating in the province of Aklan and Antique and writes for The Aklan Reporter, Aklan's leading newspaper.

Here are some of his latest works:

Pagpueaw Para sa Tula

Sa tungang gabii ako gapalitik
Para sa mga mahigugmaong tinaga
Rong keyboard hay galinagatik
Para eang ipahisayod ang pagpalangga
Rong mga guyom hay nagakarang
Sa tasa it katam-is

Kong kapeng maeamig nga taga-pukaw it isip
Apang sa kada hueag it mouse
Ro ang nagalimad nga mga mata
Nahidlaw magpiyong ay gaoy eot-a
Pero rong monitor hay may
Aparisyon it imong itsura
Para sa rayang gabii
Tapuson anay ro tula ngara
Ay nagahueat rong hin-aga
Gapangako nga kaibahan ka

Toto

Toto, hambae ku imong maestra
Ro imong bolpen mapuea ra tinta
Toto, pangabay kun gasueat ka
Timpla-timplaha man do letra
Kasayod ka baea?

Imong mga kaklaseng aktibista
Gintamnan it busoe nga tinga
Sa tunga it daywang ka mata
Toto, bata ka pa

Sa pilang adlaw marealisar mo
Ro pagiging maisog nga peryodista
Indi kabuhi it pamilya
Dahil atong sosyodad
Ginadominahan it kwarta
Apang Toto, kun pilion mo
Ro daean it pag bag-o
Kabay pa nga indi ka mag nu-oe
Kun sanda kimo magbu-oe
Ag tamnan ka it busoe nga tingga
Sa tunga it daywang ka mata
Indi eang pagkalipat nga iya ako
Kapareho mo man nga nagahandom
It malisod abuton nga damgo
Maisog rong megaphone hay nagahugom
Eon it nagmaeang eaway
Apang ro ang limog hay may gahum
Nga indi mapahipos it kaaway
Rong tapo-tapo it kalye
Sa akong ilong nagbara
Apang rong kainit it kalye
Indi makapahina sang ginhawa
Rong pueang pintura hay naeunot
Kaibahan rong placard nga kartolina
Apang rong pulis nga may kilay nga eukot
Ra eandong wa kang kapaeuya
Apang…
Ro kaisog
Kimo man lang
Naga-euhod ag nagakurog


Adlaw ag Sorbetes

Rong haring adlaw sa eangit
Nagapaeanay sa sorbetes
Nga nagapawi sa init

It gapamasyar sa plaza nga burgis
Rong haring adlaw sa eangit
Nagapaeanay man sa hueas
It trabahador nga maitom it panit
Apang rong daba-daba it eangit
Indi katunaw sa kahugod

It pobreng may maitom nga panit
Para hin-aga sa tam-is it
Nagaeanay-eanay nga sorbetes
Bisan paalin hay makasamit

Kikiam

Sa plaza hay malipayon rong tindera
Dahil baligyang kikiam hay mabakae
Sa kada tuslok it stik hay kuwarta
Ay rong plaza eonsukan it gapaliwa-liwa
Apang sa kada tuslok na sa kikiam
Matsa nagadueot man sa akong tagipusuon
Dahil iya sa plaza ako ga agam-agam
Nga naga-isaeahanon
Samtang naga-agi rong mga manugsimba
Ag mga nagaholding hands nga may gugma
Ako, katuead it kikiam ginaprito sa kakueba
Ikaw sa maeayo ginakamusta
Pinili mo ro ibang nasyon
Dahil imong puturo pagausuyon
Sa lugar nga gapakunyag do yelo
Gintahak mo bisan buko’t sigurado
Samtang ako iya isaea sa plaza
Sa akong dughang nagakahidlaw
Kikiam gid lang ro nagapakalma

@@@

Rocky I. Abello is from Bulwang, Numancia, Aklan. Aside from being a faculty of Aklan Catholic College (ACC), in Kalibo, Aklan, he directs/choreographs the IKONOS, the threater group of ACC. In October 2005, his piece Isugid Ko Kimo, Mapati Ka? won first prize in the Binaeaybay contest during the Aklan Private Schools Association Meet. It was held at the Augusto De Legaspi Sports Complex, Kalibo, Aklan. Here is the copy of that winning piece:

Isugid Ko Kimo, Mapati Ka?

ssssshhhhhH....Isugid ko kimo, mapati ka?

Rong matambok nga tanum,
hay nagaeambihid
sa kadapahuyop ku maitum nga hangin.
Ag ro matam-is nga damgo ni nanay,
Hay pinalid.
Kadungan ku pagkaeumos
ku mga bueawan nga binhi,
nga gintanum pa ni tatay.
Nagkaubos eon ro sueod it taeagbasan
sa mabahoe nga handum
nga napuno ro imong eahungan.

Hubbbbh....Sa rayang istorya, mapati ka?

Nagbieingkong nga mga tudlo
sa pagbuk-ead ku mga kaban it kaaeam.
Para eang masudlan
ro imong owa it sueod nga eahungan.

Nag-maeaea ro mga tueonlan,
sa pagsab-eag it bueawan nga sueondanan,
maabot eang ing dueonggan,
ag mabugtaw ing nagakatueog nga daeanon.
Hasta nga si Manang
hay gin-asawa na ro anang propesyon.
Matadlong eang
ro nagtiko mo nga daeanon.

Hay alin, mapati ka?

Kun indi ka
padayuna,
Basi magtaeang ka.
ro daean nga imong paga-agyan,
Hay owa it paga-agtunan.
Kundi kadueom ag kasakitan,
sa mga naga-bueabod nga daean.

Kalipati ing ginikanan,
Nga namaehan it hueas
ag nagka-eaeunod sa euha,
sa pagpaninguha
nga ikaw hay maeuwas sa kaeainan it kalibutan

Ayaw pagtiku-a ro matadlong eon nga daeanon
Kundi patambuka ro mga pananum sa imong ugsaran
Paagi sa pagbunyag it mga matam-is nga tubi,
halin sa imong eahungan.

Pamati, may isugid pa ako!

Pinatumba ni Rizal ro mga espanol ku ana nga bolpen.
Ag napukaw ro mga nagakatueog nga baeatagon.

Nabuhi ro ispiritu it kahilwayan!
Ag nahugpong ro nagtiap-eang nga banwa.

Maabo eon nga butang
rong nahimo it kaaeam
Kaparehas kung pagbutlak it adlaw
nga indi gid mapunggan.

Rong kaaeam
Hay handumanan halin sa atong ginikanan.
Manggad nga indi gid matakaw
hasta sa atong eubnganan.

Rong kaaeam
hormahan it matarong nga tagipusuon.
Kainit it nagahandum nga baeatyagon.
Ag kahayag it tawo
sa anang daeanon.

Sa akong ginsugid, mapati ka eon?

Alin, mapati ka?
Kun indi ka magpati,

Sige, ikaw lang istorya...

@@@

Melchor F. Cichon

Labor Day--
Mayor plays in the cockpit
Father gathers plastics for our supper

***

sunset—
the house lizard
kisses the earth

***
Sunflower—
it does not close its eyes
when the moon kisses her

***
Hwebes Santo

Hwebes Santo—
kaina pang agahon
ro pagtinung-it it mga nanay

***
Keanna, once
she was an escort girl
of senators

***
katu, si Keanna
kilabot
it senado

** *
ro kahumot
it rosas
ro nagpatueog kakon

***
ra kupkup kakon
bag-o ako pumanaw
ro nagpainit kang banig

@@@

Losally Navarro-Enduri

semana santa---
ro tuba sa kawit
nahimong eanggaw

@@@

Jose Jay Feliciano

Keanna who?
never
heard of her

***
si Keanna
gwapa
indi ko kilaea


@@@

Cirilo Castillon, Jr.

MOONLIGHT
CASTS ME A PLAYMATE—
MY SHADOW

Tulips

Ham-an kon ikaw
magsubat
tig sang dag-on?

***

Sapa
akong gina-eonipan
ag ginapanikpan

@@@

Edna Romulo Laurente Faral

Together

lovers
embrace together
in bended knees

Biernes Santo

Biernes Santo--
ginabisita pitong simbahan
kada Biernes Santo

@@@

Cris Ocampo

Tangkong

nagakamoy sa tubi
sa kilid it sementeryo
ru tangkong nga matambok

@@@

Luchelyn Andres Beltran is a faculty member of Aklan Catholic College, Kalibo, Aklan. These poems were lifted from http://www.my.akeanon.com website where she is an active contributor. This 22-year old lady graduate of West Visayas State University comes from Poblacion, Banga, Aklan.

Gabii

owa ako naayawi’t tan-aw
sa bituon sa eangit--
mainit ring paead sa paead ko

Sa Palangga Nga Tunay

mahae...
isakripisyo tanan
sa palangga nga tunay

Humbak

Humbak...
nakakalipay sa pamatyag
ro humbak sa siki...

Daeaura

daeaura.. .
dati hay puti
abuhon eon makaron

Euha...

sa Pastrana Park--
sa guya gaduylon
ro kabug-at kang dughan