Vol. 2, No. 1 June 2010

Introduction

On May 22, 2010, Weng Tamayo, John Barrios, Alex De Juan and I met in Kusina it Kalibo, Kalibo, Aklan to discuss the possibility of reviving Bueabod.

It was decided that we revive the Bueabod.

So here it is.

The last issue of Bueabod which I single-handedly continued was Vol. 1, No. 9. But it was not published.

When I returned home from Kalibo after our meeting, I prepared a group facebook account. Immediately after that, John Barrios posted the first story about Payo.
After that a series of postings followed from Alex de Juan, and other Aklanon writers from the Philippines and abroad.--Melchor F. Cichon



The following poems were selected from the Facebook Bueabod:

POEMS

Prav Lee

a glass of coconut juice-
father and mother
welcome me back.

***
carrie bradshaw wannabe
dressed in designer labels---
it's made in China.

***
our friendship---
preserved between
the pages of letters.

(to jhun, my friend,my adopted brother,my kumpare)

***

the canadian(a) way of life

5 am.
wakes up to the buzzing of my alarm clock
grabs the remote control and turns on the weather channel.

5:30 am
overtoasts a bagel
and sips brewed coffee for breakfast.

6:00 am
takes a 15-minute hot shower
while curling iron warms up.

7:00 am
speeds down the sarcee trail
at 90 km per hour (no cop in sight)...

8:00 am
swipes time-in card 5 minutes before eight
so that no deduction in paycheck.

12:00 pm
eats rice and adobo
amidst the gossips and chattering of co-workers.

1:00 pm
goes back to work
and waits for the afternoon coffee break.

5:00 pm
everybody hurries to log out
so as to beat the rush hour traffic.

5:30 pm
picks up some frozen entrees on the way home
too tired to cook a filipino meal.

6:00 pm
stuffs dirty clothes in the washing machine
while waiting for pasta to thaw in the microwave

7:00 pm
irons clothes while eyes glued on tv
for it's hockey night in canada.

10:00pm
sets the alarm clock to 5 am
and switches the lights and the tv off.


Alexander de Juan

Alexander de Juan Pageugos (Rape)

[Tula ni Joi Barrios ("Gahasa"), salin sa Aklanon ni Alexander de Juan)

Ipaguwa ro mga ebidensya.

Eksibit Numero Uno:
Siyaw, baril, o anumang armas,
pamatuod it pagpahog.

Eksibit Numero Dos:
Panty nga may mansta,
pamatuod nga virgin pa ro daeaga.

Eksibit Numero Tres:
Sertipikasyon it doktor, pamatuod nga:
a. pilit,
b. said,
ro pagsueod it ana ku eaki.

Eksibit Numero Kwatro:
Sertipikasyon it mayad nga pamatasan,
pamatuod nga bukon it puta.

Daeha sa korte ro rapist,
daeha sa korte ro gin-reyp,
umpisahan ro pagreyp.

Tatlo nga ka Text-Tula parte sa Bagyo ag Baha
(Haead kay Bagyong Frank, 2008)

(1) Nene, di eon dapat kita mahadlok magkatueog sa kadueom.
Nagsubeak eon ro ugsad, ro bilog nga buean,
ag maskin ginadueman gihapon kita
it sangkiring habilin nga eutay ag tapo-tapo,
ag wa gihapo’t iwag ro ibang kasimaryo,
mataeupangdan ta man lang
ro kaayad-ayad it kahayag ku buean
sa tunga it kaduemanan.

(2) Toto, pwede eon kita magkatueog it hamuok
bangud nakaeampuwas eon gid man kita sa bagyo ag baha,
pagkatapos nga makatagumpaaw.
Pagbugtaw ta, hiyom-hiyoman it kaea-kaea ku adlaw
ro eanas nga pinatambok it eutay
kon siin gaamat-amat it tubo
ro bag-ong tanom nga binhi it paeay.


(3) Inday, gaamat-amat eon ro adlaw sa anang pagsipeat
para abi-abihon ro mga bag-ong tubong dahon
it mga nabaling sanga ku bagyo,
nga mas matingkad pa ra kolor
sa mga eaging kadahonan.
Ag sa pagbutlak ku adlaw,
tamyawon man nana
ro mga bag-ong tubong bueak
nga mas matingkad man
kumpara sa mga eaging kabueakan.

Pagkatapos it Baha
(Sangka Binaeaybay hanungod sa Bagyong Frank)

Pagkatapos it baha,
pagkatapos it pagkatueog nga may eunang ro siki,
nagbugtaw kita para magdesisyon
kon ano ro dapat husgahan it eutay:
gin-usoy gid naton ro inanod nga diploma
nga hatambakan it mga resibo, billing ag iba pa
ag ginhugasan ra, ginbuead ag gin-display it uman
sa hapay nga dingding,
it hapay nga haligi,
it hapay nga baeay.

Nagtimpla rayon it kape gamit ro mabahaw eon nga tubi,
nagtug-on gamit ro basa nga uling,
nag-abre it de-lata nga wa nagpadaog sa sueog
ag kumaon kaibahan ro pamilya
nga wa ma’t a nagbaeag-o ro mga itsura.

Ginbasyahan ro saeog para padayon kitang makatindog
ag gin-oe-istoryahan ro kapitbaeay
nga nagpagamit it anang bomba,
ag nangawa kita nga wa ma’t a nagbag-o ro anang itsura,
ag dayon mataeupangdan naton
nga wa gid ma’t a’t abung nagbag-o,
ro Kalibo hay nagpabiling Kalibo,
bangud...

Pagguwa it baeay,
para libuton ro atong dating kalibutan,
ginpasakay ma’t a gihapon kita it traysikol
nga nagdesisyong magbyahe
para may masakyan
ro mga suking gabaktas eon lang.

Pagguwa it baeay,
ginbaligyaan ma’t a gihapon kita
it suking baraka
maskin basa ra baligya ag kabakeanan.

Pagguwa it baeay,
ginmueo ma’t a gihapon kita
it atong amigong gatrabaho sa Akelco
nga naghangae pa ngani
nga buhi pa man kuno imaw,
ag maskin tinumba ro saysentos nga poste it bagyo,
sa gihapon, may Akelco;
owa’t poste pero may Akelco.

Pagguwa it baeay,
nakita naton si Kapitan
sa ana ma’t a gihapong dating itsura
ag ginmueo ma’t a gihapon nana kita.

Pagguwa it baeay,
nakita naton ro MMDA,
nga maw ma’t a gihapon ro itsura sa T.V.

Pagguwa it baeay,
nakita naton ro atong mga kaigkampuran,
nga maw ma’t a gihapon ro itsura,
ag sanda ra hay ginpaistar sa mataas nga building
it sangka manggaranong bukon naton it kaalin-alin,
ag sanda tanan, pobre ag pwerte, hay nagpamati it dungan
sa dati ma’t a gihapong boses it Bombo ag DYKR,
ag ro mga radyo ngara
hay nagpadayon ma’t a gihapon sa pag-istorya
sa kabuhi naton
kon siin kita ro bida
nga nagpabiling madinaeag-on.

Mila Dela Rosa- Ibanez

my eyes tearing
waiting for your return
spring pollen--

***
pacifica coast sunset--
i see only orange glow
as minutes trickle

***
Tig-aeani
Paearihas ro paghueay,
It tubas nga paeay.
Ro magmaeahghod,
Sigi gihapong inaway.

***

after nine months--
i hold our child
in your embrace

***

Mayo--
gabaktas sa pantalan
samtang ginahatud ka it tan-aw

***
ra'ng uyahon--
pagharo 'na
nagkolor marakopa

***

ballroom dance contest--
he kisses my lips
before we tango

***

for one minute--
his kisses, in rhythm
with our heartbeats

***

Ay, Ay, Toto...Hinugay

Matag-ud pa eang ngani,
Ro mga tudlo mo.
Pagbaeasa it baraha
Ginauyangan mo eon it tyempo.
Sa paaeabuton nga hin-aga,
Ay, ay, Toto...mangin ano ka baea?

Ginahinguhaan ki'ng mga ginikanan, nga
Pasudlon ka sa eskuylahan.
Kada umpisa it klase,
Bag-o'ng bag, kamisadentro, saewae, ag
Tupod it sapatos ro imo nga siki.
Owa pa ngani, gahinunga-tunga
Ro sangka semestre-
Ay,ay, Toto...sa bilyaran ka pirme.

Onga it mga maimpluwensya'ng tawo
Kaibahan mo nga gasakay, sa
Maeahaeong awto.
Mauli ka sa inyo, tungang-gabii pirme
Nga may hugom nga sigarilyo, ag
Bitbit mo, lapad nga bote.
Ro imo'ng eawas, indi paghaliti,
Ay, ay, Toto...hinay-hinay abi.

Pahinumdom ko imo'ng mga ginikanan,
Para man sa imo'ng kamaeayran.
Kun indi mo pagtadlungon
Ro imo nga daean,
Indi eon mabawi,
Mga tyempo nga nag-agi.
Ay, ay, Toto...ro pagnuoe, sa ulihi.


Chary Lou Navarro Defante

Si Lola Isyang at ang Matandang Puno ng Kaimito

Isang gabi
Si Lola Isyang dumungaw sa bintana
Natanaw niya ang mga daliri ng hangin
Isa-isa, dahan-dahang pinipitas
Ang mga dahon ng matandang puno ng kaimito.

At ang mga mata ni Lola ay kinurot
Ng mga daliri ring iyon
Isinara ni Lola ang bintana
At dahan-dahang nahiga.

Doon naramdaman ni Lola Isyang
Ang hapdi na dala ng kurot
Ang talukap ng kanyang mga mata’y
Unti-unting nag-abot
Kasabay ng pagkaubos ng mga dahon
Ng matandang puno ng kaimito.



John Barrios

Lokal Histori

Erp, ‘no to gani reserts paper ta kay Epifanio?
History of Kalibo, Erp.
Ti, may data ka na?
May ara naman pro medyo kulang.
Naga haw?
Indi ko kabalo kung ano usaron ko.
Blair and Robertson?
Indi, ang kay Fray Juan Fernandez o kay...”
Sa Errecciones de los Pueblos de Panay? Kinuha ya man na kay---sino to gani nga sulat a?
Daw ara man sa Blair and Robertson.
Sa sulat sang pari.
Fray Gaspar de San Agustin.
Sa Conquistas de las Islas Filipinas?
Huo kag duha ang puwede nga halinan sang pangalan sang Kalibo.
Ano?
Ang P1000 nga tribute o ang 1000 nga ginbunyagan Kristiyano.
Si Fray Juan de Alba---1569.
Kag sa amo na nga tuig ara si Miguel Lopez de Legazpi sa Pan-ay.
Ti pano nangin banwa ang Calibo?
Sang ginhimo nga encomienda.
Daw malabo haw.
Ti amo na ang una nga pag-establisar sang gobyerno.
Ano pruweba mo?
Dokumento kag sistema sang suktanay buwis.
Sa diin ina?
Ara na kay Pablo Castell’s nga Catalogos de los Documentos Relativos a las Islas Filipinas
Abi pabasa.
Ari o, Noviembre 3, 1571.
Ti galing colonialist perspective man ni?
Puwede ta mausar ang argument ni Jocano para tumbahon ina.
Ang concept sang baranggay as nation?
Huo.
Sa imo ano ang mas madaog?
Colonialist---kay man sila na ang nag-introduce sang konsepto nga pueblo.
Ti indi man pueblo ang “Rio de Aclan” sadto.
Pero daku na sang iya nga populasyon---sobra ‘sakalibo.
Paano ang April 22, 1581?
Establishment na na siya sang parish.
Malayo na para sa foundation sang banwa?
Formal religious founding puwede.
Ti ano ang mas nauna sulat sa duha ta ka opsiyon?
Basi ang dapat nga ipamangkot ang nauna nga natabu.
Ano ang nauna tabu?
Ti, siguro mas nauna ang bunyag kay pagkatapos bunyag pa sila sukot sang buwis.
Kag ang gabayad sang buwis ang mga amay kag lalaki man lang.
Basi may 1000 ka libo nga lalaki gid man ang komunidad sadto.
Ang una nga data nga ara da ang P1000 nga tribute?
Daw wala man kay sang ulihi na ni naguwa ang mga records sa Blair and Robertson.
Kinanglan ta gid ni padalman haw? Hulam bala sang bolpen mo, Erp.
Anhon mo?
Basta a.... Ari o.
Ano ni?
Duha ka lines.
Ano buot silingon?
Sukata kung ano ang mas mahaba.
Dayon?
Ti amo na ang sabat e.
Yots, ginago na imo ya.
Pahaba-haba man lang na ya, Erp.
Ara ka naman.
Si Andrew to gani pasar bisan la paper.
Yoga mo e.
Patiha ko bala miguhay to kami.
Tuod?
Upod to kami nagsummer sa Diliman.
Ginsugid ya sa imo?
Hubog siya mo.
Palahubog man ‘to.
Bayai na lang na bala, lakat ‘ta.
Diin?
Marina’s.
Inom naman?
Didto ta lang istoryahan reserts ta sa History.
Ti sige, a.
‘Mo ‘na ‘ya.

Melchor Cichon

Multinational Village--
fishes swimming in canal
with plastics and cans and papers

***
tapos eot-a ro kanta--
sige pa gihapon
ro paghinaro nana kakon

***

her embrace--
warmer
than the sunshine

***
paghupa it baha
nag-umpisa
ro paggiltak ku eunang sa among saeog

***
Pilma…
I am catching
the darkening meadow

***

for a moment--
her kiss
brings me to Cloud 10

***
21,000 feet above dry lands--
white clouds
like icebergs

***

nagpapaalam
ang araw
sa maalon na dagat

***

Ro pagkababaye hay pagpangabuhi sa panahon it gera
Ni Joi Barrios
Gin-Inakeanon ni Melchor F. Cichon
May 25, 2009

ro pagkababaye hay
pagpangabuhi
sa pahaon it gera.
kaibahan ko sa pagbahoe ro pagduda
indi ko masiguro rang hin-aga
nga pirmeng nakakandado
sa mga eaki kang kabuhi:
tatay, igmanghud,
asawa, unga.
ginakuebaan ko rang pag-isaeahanon.

sa pagkananay,
kaatubang ko hay kakueangan
bangod mapintas ro gera
bukon eang
sa pagligid it mga ueo
sa pagtapas it espada
kundi sa amat-amat nga pagkaubos
it pagkaon sa lamesa.
ay, paalin dunganon ro pagpapasuso it eabsag
samtang naga-usoy it pampatimo
para sa panganay?

owa’t oras
nga owa’t kataeagman
sa mesmo natong baeay;
ro pagsabat ag pag-eapas
hay pagkangay it pagsakit.
sa karsada,
ro pagpanaw kon gabii
hay pagkangay sa kasamaran.

sa katibyugan ko
ro pagsukoe sa pag-api
hay pagbuead sa mas grabe pa nga kapintasan.
mabuhay ko nga gintun-an
ro puno ag utbong
it gera.
sa ulihi hasayran ko
nga ro pagkababaye
hay owa’t katapusan nga pag-inaway
agod mabuhi ag agod maghilway